آذربایجانیها مردمانی شاعر مسلکند ، با هر پدیدهء طبیعی و رخداد اجتماعی که مواجه شوند ، احساسات خود را با زبان شعر بیان می کنند . ویژگی های بایاتی ها این است که از زندگی و نیازهای مردم ساده و عادی بر می خیزد و در قالب الفاضی روان شکل می گیرند.
(غم و اندوه)
آغلارام آغلار کیمی
دردیم وار داغلار کیمی
خزان اولدوق توکولدوخ
ویرانا باغلار کیمی
در بایاتی ها مضامین عمیق فلسفی،اجتماعی،تاریخی،دینی و اخلاقی و ...بیان می شود.در بایاتی ها مبارزه علیه استثمار و ستم،عشق به وطن و مردم،دیدگاه های فلسفی ، عوالم معنوی و داخلی انسان منعکس می شود.بایاتی ها در واقع اساس کلام موسیقی فولکلور آذربایجان را که سرچشمه افکار توده های گذشته این ملّت است را تشکیل می دهند.
( مردانگی و غیرت)
اوتورموشام داش اوسته
پاپاق دورار قاش اوسته
سن دوشمنی نیشان وئر
ناللاماغی باش اوسته
مفهوم: لالایی که مادر برای فرزند خود می خواند و آرزوی بزرگ شدن کودک خود را می کند تا در زیر سایه کودک خود به راحتی زندگی کند.
لالایی ها همان بایاتی هایی هستند که مادران برای کودکان خود می خوانده اند.
لای لای دئدیم یاتاسان
قیزیل گوله باتاسان
قیزیل گولون ایچینده
شیرین یوخی تاپاسان
دختران و پسران موسی نقییف
ادبیات شفاهی آذربایجان به دلیل انتقال مفاهیم و نوع ساخت بایاتی ها بسیار مهم و غنی می باشد. بایاتیها از بدو تولّد کودک در گهواره تا مرگ در کنار مردمان این سرزمین بوده و از نسلی به نسل دیگر و سینه به سینه و زبان به زبان انتقال پیدا کرده است.کودک از نخستین مراحل زندگی خود لالایی مادر را شنیده و با آن انس پیدا کرده است.
عزیزیم،من دولانیم،
من دونوم،من دولانیم.
تانری سنی ساخلاسین
سایه نده من دولانیم.
(خیر و برکت)
من عاشیق بئله باغلار،
کمرین بئله باغلار.
گول آچیب،بولبول اوخور،
وار اولسون بئله باغلار.
(اوخشاما،سیزیلتی)
داغلارا دولو دوشر،
قار یاغار ،دولو دوشر
قبریمی یول اوسته قازون
آنامون یولو دوشر.
( جدایی، انتظار، غم)
بو یول گئدیر خالخالا
یاندی باغریم خال- خالا
قورخورام گئدم قالام،
نازلی یاریم خال قالا.